12. Hành trình cuối cùng của Phật
Ba mẹ tới Kushinagar (Câu-thi-na) lúc nửa đêm. Xe chạy thẳng vào một ngôi chùa. Trời tối om. Qua cửa xe mẹ lờ mờ nhìn thấy hàng chữ Linh Sơn … nhỏ xíu. Ba mẹ được một anh làm công quả người Việt tiếp đón nhiệt tình. Đêm đó ba mẹ có được một chỗ nghỉ êm ấm.
Sáng sớm, sau một lúc dạo quanh khuôn viên chùa mẹ mới nhận ra đây chính là ngôi chùa được nói đến trong ký sự Huyền Bí Sông Hằng. Chùa vắng vẻ, nổi bật với các tháp Tứ Động Tâm thu nhỏ. Tiếp chuyện ba mẹ là anh công quả và Ni sư Định Tịnh, là người Việt, sống ở Hồng Kông nhưng qua Ấn ít ngày trông chùa giúp Ni Sư trụ trì. Theo lời kể của Ni sư, chùa Linh Sơn do Ni Sư Việt Kiều người Pháp xây dựng nơi thánh địa để tu học và giúp đỡ người dân ở vùng Kushinagar nghèo khó. Sư cô đã mở trường học miễn phí cho trẻ em ở đây, thuê giáo viên người bản xứ dạy miễn phí cho trẻ em học đến trung học. Ngoài ra trường còn nhận nuôi trẻ em mồ côi và đỡ đầu cho trẻ em có gia cảnh khó khăn.
Bữa ăn sáng tại chùa đơn sơ mà rất ngon, mì gói chay mang từ ViệtNam. Thấy Ni Sư Định Tịnh không ăn gì, mẹ hỏi ra mới biết Ni Sư đang thực tập nhịn ăn đã 3 ngày rồi, Ni Sư vẫn rất khỏe, tỉnh táo và nhìn rất hiền. Ni Sư Định Tịnh vui vẻ dẫn đường ba mẹ thăm viếng thánh địa.
Cũng như Bodh Gaya có cội bồ đề, ba mẹ nóng lòng tìm cây sala tại đây. Quả thật rất dễ dàng nhìn thấy cây sala. Hai cây sala khá to nhưng còn trẻ, được trồng ngay trước lối vào tháp Niết Bàn. Cây sala này có ý nghĩa biểu trưng, như nhắc nhở mọi người rằng mình đang ở Kusinagar, mình chuẩn bị chiêm bái nơi Phật nhập Niết Bàn. Cây sala ở đây nổi tiếng đến mức trẻ em trong làng cầm những chiếc lá khô bám theo khách hành hương và luôn miệng mời gọi “sala sala, 10 rupees” (hihi)
Theo kinh sách, Phật nhập diệt trong rừng sala. Khi ấy, cây cỏ cũng biết tiếc thương. Lá sala bỗng biến thành trắng xóa. Mẹ nhớ mấy câu:
” … Lá các cây Sala,
bỗng biến thành trắng xóa,
như một rừng hạc trắng,
rồi thì lá hoa trái,
vỏ cây và nhành cánh,
khô dần thành nứt nẻ,
gẫy rụng lả tả rơi…”
Ba mẹ chậm rãi theo chân Ni Sư Định Tịnh trên con đường nhỏ tới tháp Niết Bàn, đoạn đường xanh mát, sạch sẽ. Đi một đoạn khá xa rồi mà ba con vẫn còn ngoái đầu nhìn lại hai cây sala và chụp thật nhiều ảnh.
Trước mặt mẹ là tháp Niết Bàn lớn, sơn trắng, có hình dáng đặc trưng kiến trúc đền tháp Ấn Độ khá lạ mắt. Bên trong tháp, nổi bật là bức tượng Phật đang nằm, thân đắp y vàng. Một đoàn Phật tử hành hương đang làm lễ dâng y. Đoàn người đông đúc nhưng trật tự, nhẹ nhàng, thanh tịnh. Ba mẹ đứng chờ hồi lâu mới tới lượt mình.
Tiếp đó Ni sư dẫn ba mẹ tới nền nhà nơi Phật ngã bệnh sau khi dùng bát cháo cúng dường cuối cùng. Đó là một cái nền nhỏ hoang vu, ẩm ướt, xung quanh là nước lấp xấp.
Trong đạo pháp có hai bữa cúng dường quan trọng nhất. Bữa cúng dường thứ nhất là bát cháo sữa cứu mạng mà mẹ đã kể. Bữa cúng dường thứ hai là của ông Cunda. Sau khi dùng bữa ăn này, Phật nhập diệt. Có rất nhiều truyền thuyết, giả thuyết, suy luận của các nhà nghiên cứu Phật học nhưng mẹ thích suy luận cho rằng Đức Phật bị ngộ độc, cộng với tuổi cao sức yếu nên mới mất ở Kushinagar. Qua đó thấy được Đức Phật là một nhân vật lịch sử và vẫn không nằm ngoài quy luật sinh diệt của tạo hóa. Việc Đức Phật nhập diệt có ý nghĩa to lớn, bước ngoặt.
Như một người cha có đàn con nhỏ, dù cha luôn hết lòng khuyên bảo đàn con chí thú nhưng chúng vẫn bỏ ngoài tai. Cha vẫn còn đó, nơi nương tựa dựa dẫm vẫn còn đó, khi cần đã có cha bên cạnh đỡ đần, chở che. Đến khi cha mất đi, đàn con mới bừng tỉnh, chợt nhận ra mình không còn chỗ nương tựa và bắt đầu thay đổi. Cũng như vậy, Phật nhập Niết Bàn là một nhân duyên cho Phật Pháp thay đổi và phát triển theo một hướng mới sâu rộng chưa từng có. Bằng chứng là cuộc kết tập kinh điển lần thứ nhất diễn ra không lâu sau khi Phật nhập diệt dưới sự bảo trợ của vua A-xà-thế. Điều mà khi Phật còn tại thế chưa từng có ai nghĩ đến.
Cách đó không xa là tháp Ramabhar, nơi trà tỳ nhục thân Đức Phật. Hình dáng tháp trông giống như một ngôi mộ bằng đá khổng lồ. Tháp này cũng đã từng bị chôn vùi như các thánh tích khác.
Tại sao Phật lại nhập diệt tại Kusinagar? Có nhiều truyền thuyết về vấn đề này như Phật cố tình chọn Kushinagar vì nơi đây đã từng là nơi linh địa trong các truyền thống văn hóa Ấn Độ cổ đại. Rất có lý. Nhưng mẹ lại thích quan điểm cho rằng khi đó Đức Phật biết mình đã tuổi cao sức yếu nên đã quyết định cho hành trình theo hướng Bắc về quê hương Ca-tì-la-vệ (cách Lumbini không xa), để có thể nhập diệt tại quê nhà. Nhưng chén cháo của Cunda đã giữ chân Phật tại Kushinagar. Phật nhập diệt tại đây và Kushinagar đã trở thành một trong bốn thánh địa quan trọng nhất của Phật Giáo.
Kushinagar là một thánh tích luôn gợi nhiều cảm xúc cho người chiêm bái về vòng luân hồi sinh diệt. Giữa nơi thánh địa trầm mặc, với niềm xúc cảm trào dâng, len lỏi, mẹ mới thấy thấm thía một trong những bài giảng cuối cùng của Phật. “Hãy nương tựa hải đảo tự thân…”. Phải rồi, trong kiếp nhân sinh này, có biết bao nhiêu là nỗi sợ hãi, biết bao nhiêu là khổ đau. Giáo pháp vẫn còn đó nhưng không sao tránh khỏi nhưng giây phút lung lạc, lạc lối. Đâu là thật, đâu là giả. Chỉ có nương tựa hải đảo tự thân, soi vào tận tâm mình bằng chánh niệm bừng sáng của chánh pháp. Khi đó tức là đã chạm tới Niết Bàn, còn sợ gì dòng sinh diệt luân hồi để mà cưỡi lên sóng sinh tử mà đi.
Đang suy nghĩ miên man, bỗng dưng xuất hiện một âm thanh gầm rú chói tai xẹt ngang trời. Mẹ hốt hoảng nhìn lên, đó là một chiếc máy bay quân sự đen ngòm của Ấn Độ đang diễn tập. Một cảm giác bất an ùa đến.
Ngày nay, Kushinagar là một thị trấn nhỏ, tập trung đông đúc chùa chiền của các nước và các khách sạn nhỏ dành cho du khách. Nhưng tâm trạng mẹ cảm thấy buồn khi đến đây. Không phải cái buồn do chủ quan của mình, vì nơi đây Phật nhập diệt, mà do cái không khí buồn bã, ảm đạm của một thị trấn nhỏ và mẹ đã nhìn thấy cuộc sống thường ngày của những người dân nghèo cơ cực. Nỗi buồn man mác vương vấn cho đến ngày mẹ về.
Trở về chùa, ba mẹ ngồi yên lặng mà ngắm nhìn những đứa trẻ đen nhẻm với nụ cười tươi trong bộ đồng phục rất tươm tất đang chơi đùa dưới tán lá trong khuôn viên chùa. Hình ảnh thật dễ thương, bình yên. Có những em bé mặc áo chú tiểu. Điều này khá lạ vì đa số người Ấn theo đạo Hindu, đạo Phật chiếm chưa tới 1% dân số.
Ngay hôm đó, ba mẹ đã phải tạm biệt Kushinagar, tạm biệt hình ảnh rừng cây sala tuyệt đẹp, tạm biệt Ấn Độ. Phía trước là vườn Lâm-tì-ni huyền thoại dưới chân dãy Himalya.
Khuôn viên chùa Linh Sơn mờ sương
Tháp Niết Bàn
Tượng Phật nhập diệt
Hai cây sala
Tháp Ramabhar, nơi trà tỳ nhục thân Đức Phật
Ba Bắp Cải chụp hình với Ni Sư Định Tịnh
Trường học tình thương
Bắp Cải
Bắp Cải và Mây 